top of page

Delik Çapı ve Basamak Yüksekliği Arasındaki İlişki

Yazarın fotoğrafı: Mehmet YerliMehmet Yerli

Güncelleme tarihi: 2 Eki 2023

Patlatma delikleri, madencilik sektöründe sıklıkla silindir şeklinde tasarlanır. Bu deliklerin uzunluğu, genellikle basamak yüksekliği ile sınırlıdır. Eğer daha geniş bir delik hacmi ihtiyacı doğarsa, değiştirilebilecek ana unsur delik çapıdır. Açık maden işletmelerinde kullanılan delik çapları, genellikle 50 mm'den 480 mm'ye kadar değişiklik gösterir.


Delik çapının ne olması gerektiği konusunda farklı yaklaşımlar bulunmaktadır. Bu yaklaşımlarda genellikle referans nokta olarak basamak yüksekliği alınır. Ancak teknolojik gelişmeler sayesinde, bu ilişkiyi daha net görebilmemiz ve modelleyebilmemiz mümkün hale gelmiştir.


Dokuz Eylül Üniversitesi, Açık İşletme Tekniği (4. Baskı), sayfa 151, Şekil: 5.22; alınan grafik üzerinden, delik çapıyla basamak yüksekliği arasındaki ilişki detaylı olarak incelendi.



Delik çapı ile basamak yüksekliği arasındaki ilişki
Delik çapı ile basamak yüksekliği arasındaki ilişki

Teknolojik madencilik gereği, bu grafik üzerinden elle okuma yapmak hiç teknolojik değildir. O yüzden bunu bir programa dökmemiz gerekmektedir.


Bu grafiği önce tarayıcıdan tarayarak dijital bir ortama aktardım. Grafiğe baktığımızda bir maxiumum birde minumum doğrularının olduğu görebilmekteyiz.


Bu doğruların matematiksel olarak bir fonksiyonu vardır. Bu doğruların doğruların fonksiyonlarını geri okuma tekniği ile elde edebiliriz.


Bu işlemde, grafikten veri okuma amacıyla kullanışlı bir web (https://apps.automeris.io/wpd/) sitesinden destek alındı. Her bir doğrudan bazı okumalar yapıldı bu okumaları aşağıki dosyalardan edinebilirsiniz.


Daha sonra, bu grafik üzerindeki en düşük ve en yüksek değerler okundu ve doğrusal regresyon yöntemi ile bu değerlerin fonksiyonları belirlendi;


Bunun için okuduğum değerleri excel dosyasına kaydettim ve ardından fonksiyonlarını ortaya çıkarabilmek için python kodu yazdım.



# Fonksiyon (max): y = 12.523798288096822x + -1.6501094877173414

# Fonksiyon (min): y = 5.081715957640039x + -1.8736468631136667 Şimdi ise yapılacak programın özellikleri; Program girilen delik çapına göre seçilebilecek basamak yüksekliğinin maksimum ve minumum değerlini bize söyleyebilecektir.


- Öncelikle girilen delik çapı 50 mm ile 480 mm arasında olmalı

- Girilen uygun delik çapının doğruları kestiği noktayı hesaplamalı


Bu sayede de max, min basamak yüksekliği elde etmiş olacağız. Aşağıda bunu yapan kodu görebilirsiniz. Çalıştırıp deneyebilirsiniz.



Deneyimler, etkili bir patlayıcı şarj uygulaması için dilim kalınlığının, delik çapının yaklaşık 40 katına eşit olması gerektiğini ortaya koymuştur. Ancak, delik çapını arttırırken, dilim kalınlığı basamak yüksekliği ile benzerlik göstermeye başlar ve patlayıcıdaki etkinlik azalır. Persson bu durumu, delik çapı ile basamak yüksekliği arasında belirlediği bir ilişkiyle ifade etmiştir:


Delik Çapı (D) < Basamak Yüksekliği (K) / 40


Günlük pratikte daha yaygın olarak kabul gören bir başka yöntem, delik çapının basamak yüksekliğinin %0.5 ile %1 arasında seçilmesidir:


D (mm) = 5...10 K (m)


Bu iki yaklaşımı temel alarak, bu ilişkiyi göz önünde bulunduran bir program hazırlayabilir ve sonuçlarını, grafikten elde edilen verilerle karşılaştırabiliriz.



Grafikten okuma programında delik çapı 89 mm olarak girildiğinde basamak yüksekliğinin aralığı;

4.5 m < Basamak Yükseliği < 11.13 m


Pratik yaklaşıma göre elde edilen sonuç ise;

8.9 m < Basamak Yükseliği < 17.8 m


Her iki yaklaşımın ortalamasını alırsark;


6.7 m < Basamak Yükseliği < 14.46 m


daha güzel bir sonuç oldu diyebiliriz.



Tüm kod dosyalarını aşağıdaki dosyalar bölümünden indirip, kendi çalışmalarınızda kullanabilirsiniz.


138 görüntüleme0 yorum

Comments


Subscribe Form

Thanks for submitting!

  • Facebook
  • Twitter
  • LinkedIn

©2021 by teknolojikmadencilik. 

bottom of page